Áskorun til ríkisstjórnar Íslands
Bæjarstjórn Akraness og sveitarstjórn Hvalfjarðarsveitar komu saman til sameiginlegs fundar mánudaginn 26. ágúst 2019 vegna þeirrar alvarlegu stöðu sem upp er komin í atvinnumálum
á Grundartanga og leitt getur til verulegs samdráttar í starfsemi orkukræfs iðnaðar og fækkun starfa.
Núverandi atvinnustarfsemi á Grundartangasvæðinu hefur byggst upp á löngum tíma og er gríðarlega mikilvæg fyrir sveitarfélögin á Vesturlandi, Akranes, Hvalfjarðarsveit og í vaxandi mæli Borgarbyggð. Nærri lætur að um 1.100 bein störf séu í þeim 20 atvinnufyrirtækjum sem þar reka starfsemi og annar eins fjöldi starfa tengist þjónustu við þessi fyrirtæki og þá
sérstaklega stærstu fyrirtækin Elkem og Norðurál.
Ötullega hefur verið unnið að því undanfarin ár á vettvangi samstarfs Þróunarfélags
Grundartanga, Norðuráls, Elkem og Faxaflóahafna að finna, greina og nýta þau tækifæri sem
svæðið býr yfir til vaxtar og aukinnar verðmætasköpunar. Þar hefur sérstök áhersla verið lögð
á umhverfismál, nýsköpun og fullnýtingu efnis- og auðlindastrauma á sviði orkuvinnslu og
orkuendurvinnslu sem nýtt verði til uppbyggingar nýrra fyrirtækja með tilheyrandi fjölgun
starfa. Því miður er nú margt sem bendir til þess að sú mikla vinna sé unnin fyrir gíg vegna
breytinga á rekstrarumhverfi orkukræfs iðnaðar á Íslandi. Afleiðingar þessa má m.a. sjá í
niðurstöðu gerðardóms um orkuverð til Elkem á Grundartanga.
Stjórnvöld á Íslandi sköpuðu orkukræfum iðnaði góð skilyrði til rekstrar með sanngjörnu
raforkuverði og fengu með því til sín öflug fyrirtæki sem mörg hver hafa verið í rekstri um
áratugaskeið, þau hafa greitt há laun og haft mjög jákvæð áhrif á uppbyggingu sinna
nærsamfélaga. Jafnframt hafa þau lagt mikið af mörkum til uppbyggingar raforkuinnviða
samfélagsins í heild. Að auki er rétt að benda á mikilvægi framleiðsluvara fyrirtækja á
Grundartanga sem eru lykilframleiðendur ýmissa sérvara sem leitað er eftir til lausnar í þeim
orkuskiptum sem nú eru að eiga sér stað og kallað er eftir á heimsvísu.
Nú er hins vegar svo komið að rekstrarumhverfi orkukræfs iðnaðar á Íslandi hefur versnað til
muna og það samkeppnisforskot sem hér var í orkuverði er algjörlega horfið. Kjörnir fulltrúar
á Akranesi og í Hvalfjarðarsveit kalla eftir svörum um hver tók ákvörðun um þessa
stefnubreytingu og á hvaða vettvangi hún var tekin.
Birtingarmynd þessarar ákvörðunar er framganga Landsvirkjunar, fyrirtækis sem er að öllu
leyti í eigu ríkisins og hefur í krafti einokunarstöðu í raforkusölu á stórnotendamarkaði knúið
fram mjög miklar verðhækkanir á raforku til orkukræfs iðnaðar. Forstjóri fyrirtækisins hefur
endurtekið lýst því yfir að hlutverk þess sé meðal annars verðmætasköpun en fram til þessa
hefur sú verðmætasköpun eingöngu snúist um að hámarka arðsemi Landsvirkjunar en ekki að
horfa til heildarhagsmuna þjóðarinnar. Því vilja kjörnir fulltrúar sveitarfélaganna minna á að í
fyrirhugaðri orkustefnu má finna eftirfarandi leiðarljós:
- Að hámarka samfélagslegan ávinning af nýtingu orku
- Stuðningur stefnunnar við atvinnustefnu og samspil við lykilatvinnugreinar
- Stuðningur stefnunnar við byggðastefnu og jákvæða byggðaþróun til lengri tíma
Með hliðsjón af framansögðu skora bæjarstjórn Akraness og sveitarstjórn Hvalfjarðarsveitar á
íslensk stjórnvöld að endurskoða núverandi stefnu í málefnum orkukræfs iðnaðar á Íslandi og
setja Landsvirkjun eigendastefnu án tafar sem tekur m.a. mið af ofangreindum leiðarljósum í
framtíðarorkustefnu Íslands.
27. ágúst 2019
Bæjarstjórn Akraness Sveitarstjórn Hvalfjarðarsveitar
Bára Daðadóttir (S) sign Atli Viðar Halldórsson (Í) sign
Elsa Lára Arnardóttir (B) sign Björgvin Helgason (Á) sign
Einar Brandsson (D) sign Brynja Þorbjörnsdóttir (H) sign
Gerður Jóhanna Jóhannsdóttir (S) sign Bára Tómasdóttir (Á) sign
Ólafur Adolfsson (D) sign Daníel Ottesen (Á) sign
Ragnar B. Sæmundsson (B) sign Guðjón Jónasson (Á) sign
Rakel Óskarsdóttir (D) sign Ragna Ívarsdóttir (Í) sign
Sandra Margrét Sigurjónsdóttir (D) sign
Valgarður Lyngdal Jónsson (S) sign